Thơ tình Hilaire Belloc

 

SÁCH VỀ ĐỘNG VẬT CHO NHỮNG ĐỨA TRẺ HƯ

 

Lời mở đầu

 

Tôi gọi bạn là đứa trẻ hư

Và đặt làm tiêu đề cuốn sách

Bạn thô lỗ, hoang dã. Nhưng nếu khác

Là điều không có ở tuổi thơ.

 

Tôi hy vọng là bạn hiểu đúng

Những bài học từ cuốn sách này

Để bạn có thể trong phút giây

Trở nên nhu mì và nhã nhặn.

 

Khi bạn bắt đầu một trò chơi

Thì nhớ phải quan sát cẩn thận

Đừng chạy lung tung, đừng nhảy cẫng

Giống như chuột túi Kangaroo.

 

Đừng như những đứa trẻ lang thang

Ăn đừng như lợn nhai chóp chép

Khi đi ngủ bạn đừng khụt khịt

Giống như những chú chó con.

 

Đừng bắt chước điệu bộ con khỉ

Hay bắt chước con gấu biếng lười

Hãy siêng năng chăm chỉ vui tươi

Đầu tóc gọn gàng và sạch sẽ.

 

Biết kiểm soát hành động của mình

Để người ta nói lời về bạn:

“Bé giống như con mèo xinh xắn

Bé giống như con cú thông minh”.

 

Introduction: The Bad Child's Book Of Beasts

 

I call you bad, my little child,

Upon the title page,

Because a manner rude and wild

Is common at your age.

 

The Moral of this priceless work

(If rightly understood)

Will make you - from a little Turk -

Unnaturally good.

 

Do not as evil children do,

Who on the slightest grounds

Will imitate the Kangaroo,

With wild unmeaning bounds:

 

Do not as children badly bred,

Who eat like little Hogs,

And when they have to go to bed

Will whine like Puppy Dogs:

 

Who take their manners from the Ape,

Their habits from the Bear,

Indulge the loud unseemly jape,

And never brush their hair.

 

But so control your actions that

Your friends may all repeat.

'This child is dainty as the Cat,

And as the Owl discreet.'

 

 

ĐỀ TRONG SÁCH TẶNG CHO TRẺ EM

 

Này các con! Đừng vứt cuốn sách này

Hãy gắng giữ mình trước bao tật xấu

Đừng đem cắt những bức hình khỏi đây

Mà hãy giữ sách này như kho báu.

 

Các con là người kế thừa mọi thứ

Tạo ra bằng trí tuệ của ông cha

Những bàn tay xinh đẹp như bông hoa

Không để xé những trang sách này nhé.

 

Những gì tốt đẹp con nên nhận lấy

Và biết bỏ lại những gì xấu xa

Biết học hỏi khi đưa bàn tay ra

Để bắt tay với những người lớn tuổi.

 

Còn trước khi đi ngủ nhớ đừng quên

Đưa bàn tay nhỏ bé cầu nguyện Chúa

Hãy cầu nguyện cho những ai đang ở

Và đang đi vào xứ sở thần tiên.

 

On the Gift of a Book to a Child

 

Child! do not throw this book about!  

   Refrain from the unholy pleasure  

Of cutting all the pictures out!

   Preserve it as your chiefest treasure.

 

Child, have you never heard it said  

   That you are heir to all the ages?

Why, then, your hands were never made

   To tear these beautiful thick pages!

 

Your little hands were made to take

   The better things and leave the worse ones:  

They also may be used to shake

   The Massive Paws of Elder Persons.

 

And when your prayers complete the day,  

   Darling, your little tiny hands

Were also made, I think, to pray  

   For men that lose their fairylands.

 

 

CHIM DODO 

 

Chim dodo thường đi dạo loanh quanh

Đón ánh nắng mặt trời và hít thở.

Mặt trời vẫn sưởi ấm trên đồng cỏ –

Nhưng dodo từ lâu đã không còn!

 

Chim dodo không còn ở trần gian

Tiếng của chim đã im lìm mãi mãi –

Tuy nhiên bạn vẫn có thể nhìn thấy

Mỏ và xương chim trong những bảo tàng.  

_____________

*Dodo (tiếng Latin: Raphinae) – là loài chim không bao giờ bay sống trên quần đảo Mascarene (giữa Ấn Độ dương) đã tuyệt chủng do bị con người săn bắt và do các loài động vật có vú du nhập ăn thịt. Chim Dodo cũng là một nhân vật trong cuốn sách nổi tiếng “Alice ở xứ sở thần tiên” của Lewis Carroll. Chính nhờ cuốn sách này mà dodo được biết đến rộng rãi ở châu Âu và thậm chí đầu thế kỷ 19 nhiều người tin rằng sự tồn tại của loài chim này là một huyền thoại.

 

The Dodo

 

The Dodo used to walk around,

And take the sun and air.

The sun yet warms his native ground—

The Dodo is not there!

 

The voice which used to squawk and squeak

Is now forever dumb —

Yet may you see his bones and beak

All in the Mu-se-um.

 

 

CON BÒ TÂY TẠNG

 

Tôi nghĩ rằng trẻ em rất thích bò

Bởi không cần kỹ năng gì đặc biệt

Cưỡi trên lưng bò chỉ là chuyện vặt

Còn dễ dàng hơn khi dắt bò đi.

 

Người Tây Tạng đã sống từ xa xưa

Trên vùng cao nguyên hoang vu bão tuyết

Con bò trở thành vật nuôi thân thiết

Người Tây Tạng biết rất rõ điều này.

 

Con bảo bố mua cho một con bò

Nếu như người bố của con giàu có

Thì bố sẽ mua ngay, mà có thể

Sẽ không mua, nếu như bố ky bo.

 

The Yak

 

As a friend to the children commend me the Yak.

   You will find it exactly the thing.

It will carry and fetch, you can ride on its back,

   Or lead it about with a string.

 

The Tartar who dwells on the plains of Tibet

   (A desolate region of snow)

Has for centuries made it a nursery pet,

   And surely the Tartar should know!

 

Then tell your papa where the Yak can be got,

   If he is awfully rich

He will buy you the creature – or else he will not.

   (I cannot be positive which.)

 

 

CHIM KỀN KỀN

 

Kền kền thường chỉ ăn một bữa

Đó là lý do tại vì sao

Kền kền không được như chúng ta

Những người luôn mạnh khỏe.

 

Mắt chim mờ, còn đầu chim trơ trụi

Và chim cứ ngày một gầy đi

Đó cũng là bài học cho chúng ta

Cần ăn đủ: sáng, trưa và tối!

 

The Vulture

 

The Vulture eats between his meals,

And that's the reason why

He very, very rarely feels

As well as you or I.

 

His eye is dull, his head is bald,

His neck is growing thinner.

Oh, what a lesson for us all

To only eat at dinner!

 

 

CON TRĂN

 

Tôi khuyên bạn không nên nuôi trăn

Nó hay mắc bệnh sởi, đau mắt hột

Bạn sẽ cảm thấy khó chịu vô cùng.

 

Nhưng nếu như bạn thực sự muốn

Nuôi trăn để trang trí nhà mình

Thì bạn tự mình quyết đinh.

 

Nhưng phải để trăn tránh xa tiếng nhạc

Và nếu trong cơn nổi loạn điên cuồng

Bạn phải trừng phạt nó rất nghiêm khắc.

 

Tôi có người cô ở Yucatan

Mua con trăn từ một người nào đó

Và nuôi giữ nó như con vật cưng.

 

Cô bị chết, bởi vì cô ấy quên

Những quy tắc nhỏ nhặt và đơn giản

Bản chất rắn vẫn sống trong con trăn.

 

The Python

 

A python I should not advise –

It needs a doctor for its eyes

And has the measles yearly.

 

However, if you feel inclined

To get one (to improve your mind ,

And not from fashion merely),

 

Allow no music near its cage;

And when it flies into a rage

Chastise it, most severely.

 

I had an aunt in Yucatan

Who bought a Python from a man

And kept it for a pet.

 

She died , because she never knew

Those simple little rules and few –

The Snake is living yet.  

 

 

SƯ TỬ

 

Sống ở nơi sa mạc

Sư tử có bờm cao

Và to lớn cái đầu

Cái miệng rất khủng khiếp.

 

Tiếng gầm ai cũng sợ

Móng sư tử để trần

Và trẻ em thì không

Chơi đùa cùng sư tử.

 

The Lion

 

The Lion, the Lion, he dwells in the Waste,

He has a big head and a very small waist;

But his shoulders are stark, and his jaws they are grim,

And a good little child will not play with him.  

 

 

HỔ

 

Hổ lại hoàn toàn khác

Là những chú mèo con

Những đứa trẻ nhỏ nhất

Cũng có thể chơi cùng.

 

Những bà mẹ đông con

Đem hổ về nuôi nấng

Thì hổ sẽ trả ơn

Cho những gì phí tổn.

 

The Tiger

 

The tiger, on the other hand,

Is kittenish and mild,

And makes a pretty playfellow

For any little child.

 

And mothers of large families

(Who claim to common sense)

Will find a tiger well repays

The trouble and expense.

 

 

KHỈ ĐẦU CHÓ LỚN

 

Một con khỉ đầu chó

Ở vùng Cariboo

Không mặc áo quần gì

(Mà không hề xấu hổ).

 

Nhưng nếu mặc áo quần

Để bộ râu dài nữa

Thì chú khỉ đầu chó

Sẽ thành một Quý ông!

 

The Big Baboon

 

The Big Baboon is found upon

The plains of Cariboo:

He goes about with nothing on

(A shocking thing to do).

 

But if he dressed up respectably

And let his whiskers grow,

How like this Big Baboon would be

To Mister So-and-so!

 

 

CÁ VOI

 

Những con cá voi ở vùng cực

Không phải thực phẩm để lên bàn

Vì bạn không thể nướng hoặc luộc

Chế biến thành những món ăn.

 

Nhưng có thể lấy mỡ cá voi

Chế biến nó thành chất béo

Rồi bạn dùng sản phẩm này

Thay cho dầu ăn từ hạt cải.

 

Những sự kiện này cần phải biết

Những ai muốn học ở Oxford

Để chứng minh cho vị giáo sư

Mình sẽ là một nhà khoa học.

 

The Whale

 

The Whale that wanders round the Pole

Is not a table fish.

You cannot bake or boil him whole

Nor serve him in a dish;

 

But you may cut his blubber up

And melt it down for oil.

And so replace the colza bean

(A product of the soil).

 

These facts should all be noted down

And ruminated on,

By every boy in Oxford town

Who wants to be a Don.

 

 

CỪU XỨ UÊN

 

Những con cừu xứ Uên

Thuộc loài ngu ngốc nhất

Chuyện trò không sâu sắc

Nhưng khuôn mặt dễ thương!

 

The Welsh Mutton

 

The Cambrian Welsh or Mountain Sheep

Is of the Ovine race,

His conversation is not deep,

But then — observe his face!

 

 

CON VOI

 

Khi người ta nhắc đến con thú này

Có một điều làm người ta kinh ngạc

Nó có cái đuôi rất ngắn phía sau

Và một cái vòi thật dài phía trước.

 

The Elephant

 

When people call this beast to mind,

They marvel more and more

At such a little tail behind,

So large a trunk before.

 

 

GẤU BẮC CỰC

 

Gấu Bắc cực không nhận biết

Cái lạnh cắt da cắt thịt

Vì gấu có một bộ lông

Mà tôi cũng ước cho mình!

 

The Polar Bear

 

The Polar Bear is unaware

Of cold that cuts me through:

For why? He has a coat of hair.

I wish I had one too!

 

 

CON NHÍM

 

Có phải bạn từng đánh con nhím không?

Khổ thân bạn là người không hạnh phúc!

Còn nếu bạn từng đánh nhím hai lần

Than ôi! Bạn là một Tupto-philist*.

 

Kẻ yếu hơn thì bạn cần bảo vệ

Chứ đánh nó thì đó là lỗi lầm

Và tệ hơn – khi bạn đánh con thú

Có những chiếc kim châm ở trên lưng.

______________

*Từ tiếng Hy Lạp cổ τυπτω = Tôi đánh; và φιλεω = Tôi yêu, có nghĩa là người thích đánh. Từ này không có trong tiếng Hy Lạp cổ điển, cũng như không xuất hiện ở các nhà văn thời Phục Hưng cũng như ở bất kỳ nơi nào khác (chú thích của tác giả).

 

The Porcupine

 

What! would you slap the Porcupine?

Unhappy child – desist!

Alas! that any friend of mine

Should be Tupto-philist.

 

To strike the meanest and the least

Of creatures is a sin,

How much more bad to beat a beast

With prickles on its skin.

_____________

*From τυπτω=I strike; φιλεω=I love; one that loves to strike. The word is not found in classical Greek, nor does it occur among the writers of the Renaissance—nor anywhere else.

 

 

TÊ GIÁC

 

Da của bạn xấu lắm nghe tê giác

Tôi với bạn không hề có cảm tình

Sừng của bạn ở nơi không bình thường

Bạn là con thú trông rất gớm ghiếc.

 

To A Rhinoceros

 

Rhinoceros, your hide looks all undone,

You do not take my fancy in the least:

You have a horn where other brutes have none:

Rhinoceros, you are an ugly beast.

 

 

BỌ CẠP

 

Bọ cạp đen như bồ hóng

Đã thế lại rất thích cắn

Đêm mà nó bò lên giường

Làm cho người ta phát hoảng.

 

The Scorpion

 

The Scorpion is as black as soot,

He dearly loves to bite;

He is a most unpleasant brute

To find in bed at night.

 

 

HÀ MÃ

 

Để bắn con hà mã

Phải dùng đạn bạch kim

Bởi dùng đạn bình thường

Da chỉ bị xước nhẹ.

 

The Hippopotamus

 

I shoot the Hippopotamus

With bullets made of platinum,

Because if I use leaden ones

His hide is sure to flatten ’em.

 

 

BUỔI SỚM MAI

 

Trăng một bên, bình minh ở một bên

Bình minh là anh, trăng là chị gái

Trăng bên trái, còn bình minh bên phải

Chào buổi sáng người anh, chúc chị gái ngủ ngon.

 

The Early Morning

 

The moon on the one hand, the dawn on the other;

The moon is my sister, the dawn is my brother.

The moon on my left and the dawn on my right-

My brother, good morning; my sister, good night.

 

 

TAI HẠI TỪ PHỤ NỮ

 

Nếu những tai hại đến từ phụ nữ

Đem đóng vào thùng và vứt xuống sông

Thì cái ác không còn trên thế giới

Và đàn ông cãi nhau cũng không cần!

 

If all the harm the women do

 

If all the harm the women do

Were put into a barrel

And taken out and drowned in Looe

Why, men would never quarrel!

 

 

OBEAM LIBENS

 

Em cứ chửi tôi nhưng hãy nhớ rằng

Trong thơ mình tượng đài em tôi dựng

Nhưng nếu em nói những lời âu yếm

Thì tôi sẽ đem đốt hết thơ mình.

 

Obeam Libens

 

Insult, despise me; what you can’t prevent

Is that my verse shall be your monument.

But, Oh my torment, if you treat me true

I’ll cancel every line, for love of you.

 

 

VỀ SÁCH CỦA TÔI

 

Khi tôi chết, hy vọng người ta sẽ nói rằng:

“Ông nhiều tội lỗi nhưng người đời đọc sách ông”.

 

On His Books

 

When I am dead, I hope it may be said:

“His sins were scarlet, but his books were read.”

 

 

MỆT MỎI

 

Tình và Thơ – hai thứ làm tôi mệt

Nhưng Tiền cho tôi niềm vui mọi lúc.

 

Fatigue

 

I’m tired of Love: I’m still more tired of Rhyme.

But Money gives me pleasure all the time.

 

 

TÌNH YÊU BUỒN

 

Tình yêu buồn, nhưng buồn hơn khi tình chẳng có

Và yêu mà không được yêu mới là điều tai họa.

 

From the Same

 

Love’s self is sad. Love’s lack is sadder still.

But loved unloved, O, that’s the greatest ill!

 

 

VỀ ĐÔI MẮT

 

Đôi mắt đen như mời gọi, đôi mắt như ngọc lam

Hứa hẹn thiên đường, nhưng mắt em màu xanh.

 

On Eyes

 

Dark eyes adventure bring; the blue serene

Do promise paradise: and yours are green.

 

 

VỀ ĐỒNG HỒ MẶT TRỜI

 

Tôi giống như đồng hồ mặt trời quay ngược

Trả năm mươi đồng cho cô tình nhân dại dột.

 

On Another

 

I am a sundial, turned the wrong way round.

I cost my foolish mistress fifty pound.

 

 

CHỮ KHẮC TRÊN ĐỒNG HỒ MẶT TRỜI

 

Trườn đi chiếc bóng, đánh dấu sự già nua của tôi.

Tôi không thể ngăn cản ngươi dù chỉ một phút giây.

 

On a Sundial

 

Creep, shadow, creep: my aging hours tell.

I cannot stop you, so you may as well.

 

 

GẦN GŨI

 

Một giọt máu đào hơn ao nước lã -

Và mãi mãi sẽ vẫn là như thế.

 

Kinship

 

Blood is thicker than water –

And so it oughter.

 

 

THỜI GIAN CHỮA LÀNH

 

Anh tự hào – dù trước đây xấu hổ –

Rằng em là người anh yêu hơn tất cả.

 

Time Curses All

 

It was my shame, and now it is my boast,

That I have loved you rather more than most.

 

 

MANG THEO MÌNH

 

Thơ, văn xuôi và những lời nguyền rủa

Hilary mang theo mình xuống mộ.

 

His prose and his verse

 

His prose and his verse, and a touch of curse

Will accompany Hilary up to his Hearse.

 

 

TRÒ CHUYỆN VỀ THƠ DỞ

 

William, thơ cậu

Quả đa dạng vô cùng

Một số bài – thơ dở

Số còn lại – tệ hơn.

 

Talking on Bad Verse

 

William, you vary greatly in your verse;

Some’s none too good, but all the rest is worse.

 

 

QUYỀN THẾ CỦA ÔNG

 

Với người già – người ta thường nói rằng

Hút xì gà có hại cho sức khỏe

Uống rượu nặng thì lại còn tệ nữa

Nhưng có một thứ nguy hiểm vô cùng

Không có gì chết người bằng cảm lạnh.

 

His Lordship

 

I have often been credibly told,

That when people are awfully old

Though cigars are a curse

And strong waters are worse

There is nothing so fatal as cold.