Pierre de Ronsard
NẾU ANH LÀ THẦN
Nếu anh là thần thì em sẽ là tiên
Trước cung điện gọi về con sóng dữ
Anh gọi em là nàng tiên bất tử
Khoác lên đầu vương miện của đại dương.
Nếu anh là vua thì em sẽ bà hoàng
Trên kiệu vua nghe những lời khen ngợi
Ngựa phóng nhanh từ đâu cơn gió nổi
Mái tóc vàng để ngọn gió mơn man.
Nhưng anh không là vua, không phải thánh thần
Anh sinh ra là để phụng thờ em
Mọi lời em với anh đều đúng cả
Em là nỗi đau, là cuộc đời anh đó
Hãy yêu anh cho anh trở thành thần
Trở thành ông vua hạnh phúc, giàu sang.
Si j'étais Jupiter, maîtresse, vous serìez
Si j'étais Jupiter, maîtresse, vous serìez
Mon épouse Junon; si j'étais roi des ondes,
Vous seriez ma Téthys, reine des eaux profondes,
Et pour votre palais le monde vous auriez:
Si le monde était mien, avec moi vous tiendriez
L'empire de la terre aux mamelles fécondes,
Et dessus un beau coche, en longues tresses blondes,
Par le peuple en honneur déesse vous iriez.
Mais je ne suis pas dieu, et si ne le puis être;
Le ciel pour vous servir seulement m'a fait naître.
De vous seule je prends mon sort aventureux.
Vous êtes tout mon bien, mon mal, et ma fortune;
S'il vous plaît de m'aimer, je deviendrai Neptune,
Tout Jupiter, tout roi, tout riche et tout heureux.
VỘI HÁI NỤ HOA ĐỜI
Khi mà em đã về gặp tuổi già
Ngồi một mình buổi chiều bên lò sưởi
Em đọc những dòng thơ và nhớ lại:
“Những ngày xưa thơ đã viết Ronsard”.
Và tôi như nhà thi sĩ tài hoa
Cho nữ tỳ đem tên tôi khen ngợi
Em không ngủ và em quên mệt mỏi
Nghe những lời ca tụng của người ta.
Còn tôi ngủ yên giấc ngủ muôn đời
Tình chỉ là sự quên lãng mà thôi
Nhưng còn em những đêm dài không ngủ
Em buồn rầu nhớ lại những lời tôi.
Chớ miệt thị tình yêu mà hãy nhớ
Giữa mùa xuân vội hái nụ hoa đời.
Quand vous serez bien vieille, au soir, à la chandelle
Quand vous serez bien vieille, au soir, à la chandelle,
Assise aupres du feu, devidant et filant,
Direz, chantant mes vers, en vous esmerveillant :
Ronsard me celebroit du temps que j'estois belle.
Lors, vous n'aurez servante oyant telle nouvelle,
Desja sous le labeur à demy sommeillant,
Qui au bruit de mon nom ne s'aille resveillant,
Benissant vostre nom de louange immortelle.
Je seray sous la terre et fantaume sans os :
Par les ombres myrteux je prendray mon repos :
Vous serez au fouyer une vieille accroupie,
Regrettant mon amour et vostre fier desdain.
Vivez, si m'en croyez, n'attendez à demain :
Cueillez dés aujourd'huy les roses de la vie.
SONNET GỬI MARIE
Một bó hoa tươi tôi gửi cho nàng
Những bông hoa đã qua giờ đẹp nhất
Giá mà tôi ngày hôm nay không ngắt
Thì ngày mai hoa cũng sẽ héo tàn.
Nhắc cho nàng nghĩ đến cách hoa tươi
Rằng sắc đẹp thứ đồ không bền vững
Ngày hôm nay dù lung linh toả sáng
Vẫn qua mau như mọi thứ trên đời.
Cuộc đời trôi, cuộc đời trôi, ma Dame
Không phải đời! Ta trôi qua thời gian
Lòng âu yếm ở đời không khỏi chết.
Ta đem cản lại thời gian khắc nghiệt
Những đêm thanh ta dâng hết cho tình
Hãy yêu nhau ta đang có ngày xanh.
Je vous envoie un bouquet que ma main
Vient de trier de ces fleurs épanies ;
Qui ne les eût à ce vêpre cueillies,
Chutes à terre elles fussent demain.
Cela vous soit un exemple certain
Que vos beautés, bien qu'elles soient fleuries,
En peu de temps cherront toutes flétries,
Et, comme fleurs, périront tout soudain.
Le temps s'en va, le temps s'en va, ma dame ;
Las ! le temps, non, mais nous nous en allons,
Et tôt serons étendus sous la lame ;
Et des amours desquelles nous parlons,
Quand serons morts, n'en sera plus nouvelle.
Pour c'aimez-moi cependant qu'êtes belle.
KHỔ SỞ VÌ YÊU
Một buổi chiều khi còn lại mình em
Ngồi lặng lẽ, em trầm ngâm, mơ ước
Em nghĩ gì chỉ có trời biết được
Có vẻ như trong giấc mộng êm đềm.
Trong lặng yên anh đáp lại tình em
Muốn xua đi nỗi buồn em yêu mến
Dù sợ hãi vẫn nhà em anh đến
Nhưng giọng run run đã phản bội anh.
Ánh mắt của em anh chẳng dám nhìn
Trước mặt em anh chỉ biết lặng im
Nhưng tay chân lại vô cùng lóng ngóng
Và hơi thở tưởng chừng như đứt quãng
Chỉ nỗi buồn và gương mặt xanh xao
Muốn nói rằng anh khổ sở biết bao.
Quand je te voy seule assise à par-toy
Quand je te voy seule assise à par-toy,
Toute amusée avecques ta pensée,
Un peu la teste encontre bas baissée,
Te retirant du vulgaire et de moy :
Je veux souvent pour rompre ton esmoy,
Te saluer, mais ma voix offensée,
De trop de peur se retient amassée
Dedans la bouche, et me laisse tout coy.
Souffrir ne puis les rayons de ta veuë :
Craintive au corps, mon ame tremble esmeuë :
Langue ne voix ne font leur action :
Seuls mes souspirs, seul mon triste visage
Parlent pour moy, et telle passion
De mon amour donne assez tesmoignage.
TÌNH KỲ DIỆU
Ôi tình yêu, tình kỳ diệu biết bao
Bên người yêu chẳng lúc nào im bặt
Tôi nói hết chuyện trên trời, dưới đất
Dẫu suốt đêm cũng không chán tý nào
Nhưng bỗng nhiên có ai đấy ghé vào
Thì lời nói, nghĩ suy liền đổi khác
Câu lẫn lộn, ý tứ bay đâu mất
Lưỡi cứng đờ, lời ấp úng, nghẹn ngào.
Khách ra đi tôi trở lại lúc đầu
Dễ đùa vui, nói năng nghe hoạt bát
Dễ tìm ra những lời âu yếm nhất
Tôi vội vàng đi kể chuyện cho em
Chỉ hai người dù ngồi đế trăm năm
Và thấy tiếc dù rời nhau chốc lát.
Amour est un charmeur: si je suis une année
Amour est un charmeur: si je suis une année
Avecque ma maistresse à babiller tousjours,
Et à luy raconter quelles sont mes amours,
L’an me semble plus court qu’une courte journée.
Si quelque tiers survient, j’en ay l’ame gennee,
Ou je deviens muet, ou mes propos sont lours :
Au milieu de devis s’esgarent mes discours,
Et tout ainsi que moy ma langue est estonnee.
Mais quand je suis tout seul aupres de mon plaisir,
Ma langue interpretant le plus de mon desir,
Alors de caqueter mon ardeur ne fait cesse :
Je ne fais qu’inventer, que conter, que parler :
Car pour estre cent ans aupres de ma maistresse,
Cent ans me sont trop courts, et ne m’en puis aller.
TRÁI TỰ NHIÊN
Trái tự nhiên: em tàn nhẫn thế sao?
Xua đuổi tình, em không hề vui vẻ
Em hãy nhìn – dù sang bầy chim sẻ
Chim ác là hay sáo đá, bồ câu.
Ánh bình minh lo thức dậy cho mau
Để vuốt ve ngày dài thêm một chút
Cây tơ hồng bám chặt vào cây cột
Sông, biển, rừng đều nhắc đến tình yêu.
Chú bé chăn trâu từ sáng đến chiều
Chỉ hát hoài một bài hát tình yêu.
Ai cũng yêu, tất cả đều vui vẻ
Ai cũng muốn nhận về và mong chia sẻ
Vậy thì sao em một mực khăng khăng
Xua đuổi tình yêu, em không chịu đầu hàng?
Vous méprisez nature: êtes-vous si cruelle
Vous méprisez nature: êtes-vous si cruelle
De ne vouloir aimer ? Voyez les Passereaux
Qui démènent l’amour, voyez les Colombeaux,
Regardez le Ramier, voyez la Tourterelle :
Voyez deçà delà d’une frétillante aile
Voleter par les bois les amoureux oiseaux,
Voyez la jeune vigne embrasser les ormeaux,
Et toute chose rire en la saison nouvelle.
Ici, la bergerette en tournant son fuseau
Dégoise ses amours, et là, le pastoureau
Répond à sa chanson ; ici toute chose aime :
Tout parle de l’amour, tout s’en veut enflammer :
Seulement votre cœur froid d’une glace extrême
Demeure opiniâtre, et ne veut point aimer.
NẾU ANH ĐƯỢC CHẾT
Nếu anh được chết trong vòng tay em
Đối với anh đấy là điều danh dự
Chẳng còn vinh quang nào hơn thế nữa
Hôn tấm lòng từ lồng ngực trao anh.
Hãy để người yêu của thần chiến tranh
Với lòng khát khao xông vào trận mạc
Để chiến đấu hết sức và mong được
Gươm Tây Ban Nha xuyên giữa ngực mình.
Anh sẽ vui, bằng lòng theo số phận
Sống trăm năm, cuộc đời vô danh tiếng
Rồi chết trong tay của Cassandra.
Có thể là lú lẫn bởi đam mê
Nhưng nó làm anh hạnh phúc hơn hẳn
Niềm vinh quang của Hoàng đế Alexander.
Si je trépasse entre tes bras, Madame
Si je trépasse entre tes bras, Madame,
Il me suffit, car je ne veux avoir
Plus grand honneur, sinon que de me voir
En te baisant, dans ton sein rendre l’âme.
Celui que Mars horriblement enflamme
Aille à la guerre, et manque de pouvoir,
Et jeune d’ans, s’ébatte à recevoir
En sa poitrine une Espagnole lame;
Mais moi, plus froid, je ne requiers, sinon
Après cent ans, sans gloire, et sans renom,
Mourir oisif en ton giron, Cassandre.
Car je me trompe, ou c’est plus de bonheur,
Mourir ainsi, que d’avoir tout l’honneur,
Pour vivre peu, d’un guerrier Alexandre.
NÀNG THƠ
Chia tay em tôi ngơ ngẩn làm sao
Trên cổ tôi ai đặt vào gánh nặng
Dù tôi cố hết sức ra tôi quẳng
Nhưng thiên nhiên người lại lấy đặt vào.
Thiếu tình yêu – tôi tấm vải nát nhàu
Chỉ yêu vào tôi thấy người khoẻ mạnh
Lòng rộn ràng và nàng thơ lại đến
Lại xôn xao những ý nghĩ trong đầu.
Nguồn cảm hứng cho Ronsard sáng tạo
Sẽ còn mãi đến muôn đời con cháu
Thề có trời, tôi chỉ hát về em!
Gương từ xưa người đời mãi không quên
Sắc đẹp và phẩm hạnh của Helène(1)
Từng cảm hứng cho Hôme sáng tạo.
----------------------
(1)Người con gái từng là nguồn cảm hứng cho Ronsard viết hàng trăm bài Sonnê có tên là Helène. Thời cổ đại Helen of Troja được thừa nhận là người có sắc đẹp thiên thần mà sự bắt cóc nàng đã trở thành nguyên nhân của cuộc chiến Tơ-roa được Hôme mô tả trong Ôđixê và Iliát.
Ah, belle liberté, qui me servais d’escorte
Ah, belle liberté, qui me servais d’escorte,
Quand le pied me portait où libre je voulais !
Ah, que je te regrette ! hélas, combien de fois
Ai-je rompu le joug, que malgré moi je porte !
Puis je l’ai rattaché, étant né de la sorte,
Que sans aimer je suis et du plomb, et du bois :
Quand je suis amoureux, j’ai l’esprit et la vois,
L’invention meilleure, et la Muse plus forte.
Il me faut donc aimer pour avoir bon esprit,
Afin de concevoir des enfants par écrit,
Pour allonger mon nom aux dépens de ma peine.
Quel sujet plus fertil’ saurais-je mieux choisir
Que le sujet qui fut d’Homère le plaisir,
Cette toute divine et vertueuse Hélène?
TÌNH YÊU VÀ CHIẾN TRANH
Thần tình yêu cũng giống thần chiến tranh
Cả hai thần đều sống nhờ trận mạc.
Một can đảm giữa thanh thiên bạch nhật
Một thần kia đi bí mật đường mình.
Một thần hiên ngang đánh chiếm tung hoành
Còn thần kia chỉ chui vào lặng lẽ
Cả hai thần không sợ gì xấu hổ
Đã thế còn vật chiếm được coi khinh.
Một thần giương cung để bắn người tình
Thần giương cung bắn kẻ địch của mình
Thần yêu nước, thần kia yêu nước mắt
Cả người lính, người tình đều khao khát
Đều nóng lòng muốn được lập chiến công
Muốn đánh nhau đến hơi thở cuối cùng.
Amour et Mars sont presque d'une sorte
Amour et Mars sont presque d'une sorte:
L'un en plein jour, l'autre combat de nuit ;
L'un aux rivaux, l'autre aux gendarmes nuit ;
L'un rompt un huys, l'autre rompt une porte ;
L'un finement trompe une ville forte,
L'autre coiment une maison seduit ;
L'un le butin, l'autre le gain poursuit ;
L'un deshonneur, l'autre dommage apporte ;
L'un couche à terre, et l'autre gist souvent
Devant un huys à la froideur du vent ;
L'un boit mainte eau, l'autre boit mainte larme ;
Mars va tout seul, les Amours vont tous seuls.
Qui voudra donc ne languir paresseux
Soit l'un ou l'autre, amoureux ou gendarme.
TÌNH LÀ CUỘC CHIẾN TRANH
Biết bao lần ta đã giận hờn nhau
Rồi làm lành nhưng rồi ta lại vẫn
Thương rồi giận, kẻ chủ trò nghịch ngợm
Thần tình yêu công và tội như nhau.
Và cứ lặp đi, lặp lại thật nhiều
Gần rồi xa, bằng lòng rồi từ chối
Rồi cam kết chỉ trong giờ ngắn ngủi
Tất cả là triệu chứng bệnh tình yêu.
Ông trời đan xen từ thuở xa xưa
Mâu thuẫn tình yêu không thiếu, không thừa
Giận và thương tất cả đều bình đẳng
Cùng hoà quyện hy vọng và thất vọng –
Tình yêu quả là một cuộc chiến tranh
Khốc liệt, dài lâu rồi lại hoà bình.
Tant de fois s'appointer, tant de fois se fascher
Tant de fois s'appointer, tant de fois se fascher,
Tant de fois rompre ensemble et puis se renoüer,
Tantost blasmer Amour et tantost le loüer,
Tant de fois se fuyr, tant de fois se chercher,
Tant de fois se monstrer, tant de fois se cacher,
Tantost se mettre au joug, tantost le secouer,
Advouer sa promesse et la desadvouer,
Sont signes que l'Amour de pres nous vient toucher.
L'inconstance amoureuse est marque d'amitié.
Si donc tout à la fois avoir haine et pitié,
Jurer, se parjurer, sermens faicts et desfaicts,
Esperer son espoir, confort sans reconfort
Sont vrais signes d'amour, nous entr'aimons bien fort,
Car nous avons tousjours ou la guerre, ou la paix.
TÔI MUỐN TỎA SÁNG
Tôi muốn tỏa sáng rực rỡ màu vàng
Trong cơn mưa vàng khi mưa trút nước
Trên người Cassandre, rồi chui vào ngực
Khi giấc mơ làm chủ đôi mắt em.
Tôi còn muốn rằng tôi được trở thành
Con bò mộng để bắt cóc người đẹp
Giữa tháng tư cỏ hoa tươi tốt nhất
Khi em đi giữa hoa cỏ màu xanh.
Và tôi muốn phút chốc được trở thành
Narcissus, còn em – đài phun nước
Để đắm mình ở lại đó qua đêm.
Và ước rằng đêm nay rồi lại đêm
Không thức dậy, đừng sáng ngày lại nữa
Không bao giờ còn thấy buổi bình minh.
Je voudrais bien richement jaunissant
Je voudrais bien richement jaunissant
En pluie d'or goutte à goutte descendre
Dans le beau sein de ma belle Cassandre,
Lors qu'en ses yeux le somme va glissant.
Je voudrais bien en taureau blanchissant
Me transformer pour finement la prendre,
Quand en avril par l'herbe la plus tendre
Elle va, fleur, mille fleurs ravissant.
Je voudrais bien alléger ma peine,
Etre un Narcisse, et elle une fontaine,
Pour m'y plonger une nuit à séjour ;
Et voudrais bien que cette nuit encore
Durât toujours sans que jamais l'Aurore
Pour m'éveiller ne rallumât le jour.
CÁI ĐẸP
Vũ khí mỗi loài được trời ban tặng:
Chim đại bàng – mỏ cong, đôi cánh mạnh
Trâu có sừng, ngựa có móng guốc kêu
Thỏ chạy nhanh, rắn lục có nọc nhiều
Loài cá bơi trời cho vây, cho vảy
Loài sư tử cho nanh to, vuốt khoẻ
Còn đàn ông trời cho sự khôn ngoan
Nhưng sự khôn ngoan phụ nữ không cần
Mà chiếm ta bằng đội quân hùng hậu
Cho sắc đẹp – mạnh hơn gươm, hơn giáo.
Thảy chúng ta trước cái đẹp nghiêng mình
Mạnh hơn con người, lửa, thép, thần tiên.
Odelette
Nature fist present de cornes aux toreaux,
De la crampe du pied pour armes aux chevaux,
Aux poissons le nouer, et aux aigles l’adresse
De trancher l’air soudain, au vievres la vistesse,
Aux serpens le venin envelop; dedans
Leur queueet leur gencive,et aux lions les dens,
A l’homme la prudence,et n’ayant plus puissance
De donner comme `a l’homme aux home aux femmes la prudence,
Leur donna la beaut;, pour les server en lieu.
De pistols,de dars,de lances et d’espieu;
Car la beaut; Nicot, d’une plaisante dame
Surmonte homes et Dieux,les armes et la flame.
YÊU THÌ KHỔ
Không yêu ai thì đời khổ vô cùng
Mà những kẻ yêu nhau thì cũng khổ
Nhưng tệ hại nhất không vì chuyện đó
Mà còn tệ hơn, còn đớn đau hơn
Khi đem tình yêu trao hết cho nàng
Mà tình yêu của nàng không đáp trả.
Chẳng tâm hồn, lý trí, chẳng trái tim
Với tình yêu một xu đều không đáng
Chẳng được gì nếu nàng thơ không khen
Bởi thế mà những người đẹp dễ thương
Cứ đau khổ, cứ yêu như lòng muốn
Nhưng đừng quên, mà nhớ phải trả tiền.
Cầu nàng thơ chết đi, trời làm ơn
Liệu có ai đầu tiên làm việc đó
Vì nàng mà không còn gì thiêng liêng
Vì các nàng mà mẹ không phải mẹ
Vì các nàng mà con trai giết bố
Vì các nàng mà anh giết em mình.
Vì các nàng mà bất hòa xích mích
Vì các nàng mà bệnh tật hoành hành
Vì các nàng mà bao nhiêu nước mắt
Và có một điều còn đau buồn hơn
Vì các nàng mà chúng ta sẽ chết
Những kẻ nô lệ của những người tình.
Celui qui n'aime est malheureux
Celui qui n'aime est malheureux,
Et malhereux est l’amoureux;
Mais la misere la plus grande,
C’est quand l’amant,apres avoir
En bien servant fait son devoir,
Ne recoit point ce qu’il demande.
La race en amour ne sert rien,
Ne beaut; grace,ne maintien;
Sans honner la Muse gist morte;
Les amoureuses du jourd’huy
En se vendant aiment celuy
Qui le plus d’argent leur apporte.
Puisse mourir meschantement
Qui l’or trouva premierement:
Par luy le frere n'est pas frere,
Le pere n’est pas pere seur,
Par lui la soeur n’est pas la soeur,
Et la mere n’est pas la mere.
Par luy la guerre et le discord,
Par luy les glaives et la mort,
Par luy viennent mille tristesses,
Et qui pis est,nous recevons
La mort par luy,nous qui vivons
Amoureux d’avares maistresses.
GỬI AMADIS JAMYN(1)
Ba thời gian từ lúc ta sinh ra
Có hiện tại, tương lai và quá khứ
Ngày mai, than ôi! - biết gì đâu chứ
Tốt nhất đừng thiên kiến, chớ đoán mò.
Hôm qua đã đi như một giấc mơ
Và mãi mãi không còn quay về nữa
Chưa đến tương lai, không còn quá khứ
Chỉ mình ta làm chủ phút giây này.
Hãy nắm bắt, hãy biết sống hôm nay
Bởi thời gian vút qua như chiếc bóng
Bên chén rượu, quây quần quanh bè bạn
Một lần thôi hãy quý phút giây này
Hãy hát tình yêu, uống rượu và vui
Xua chiến tranh, nỗi buồn và cay đắng.
___________
(1)Amadis Jamyn (1538-1592) – nhà thơ Pháp, thư ký của vua Charles IX. Ông là bạn của Ronsard.
À Amadis Jamyn
Trois temps, Jamin, icy bas ont naissance,
Le temps passé, le présent, le futur.
Quant au futur, il nous est trop obscur ;
Car il n'est pas en nostre cognoissance.
Quant au passé, il fuit sans espérance
De retourner pour faire un lendemain,
Et ne revient jamais en nostre main :
Le seul présent est en nostre puissance.
Donques, Jamin, jouissons du présent,
Incontinent il deviendroit absent.
Boivons ensemble, emplisson ce grand verre;
Pendant que Theure en donne le loisir,
Avec le vin, l'amour et le plaisir
Charmon le temps, les soucis et la guerre.
GỬI JOACHIM DU BELLAY
Thế giới này, từ thuở hồng hoang
Con người ta đã sống
Và sinh ra từ thiên nhiên
Hai bộ tộc – con người và thần thánh.
Cùng một mẹ, với thần thánh ở gần
Ta lớn lên từ thuở hồng hoang
Bầu trời xanh chỉ một
Vẫn nhìn ta bằng ánh mắt lạnh lùng.
Lý trí của ta cho ta độ lớn
Và bất tử đôi khi
Và ta cùng thần thánh
Chỉ là một, nhưng khác nhau mà.
Bạn không thể hạnh phúc mãi mãi
Và mãi mãi trẻ trung
Mà chúng ta sẽ tan như khói
Còn cuộc đời thần thánh sẽ vô cùng.
Dedans ce grand monde où nous sommes
Dedans ce grand monde où nous sommes
Enclos generalement,
Il n’y a tant seulement
Qu’un genre des Dieux, et des hommes.
Eux et nous n’avons mere qu’une,
Tous par elle nous vivons,
Et pour heritage avons
Du ciel la lumiere commune.
Notre raison qui tout avise,
Des Dieux compagnons nous rend:
Sans plus un seul different
Nostre genre et le leur divise.
La vie aux Dieux n’est consumée:
Immortel est leur séjour,
Et l’homme ne vit qu’un jour,
Fuyant comme un songe ou fumée.
VỘI HÁI NỤ HOA ĐỜI
Khi mà em đã về gặp tuổi già
Ngồi một mình buổi chiều bên lò sưởi
Em đọc những dòng thơ và nhớ lại:
“Những ngày xưa thơ đã viết Ronsard”.
Và tôi như nhà thi sĩ tài hoa
Cho nữ tỳ đem tên tôi khen ngợi
Em không ngủ và em quên mệt mỏi
Nghe những lời ca tụng của người ta.
Còn tôi ngủ yên giấc ngủ muôn đời
Tình chỉ là sự quên lãng mà thôi
Nhưng còn em những đêm dài không ngủ
Em buồn rầu nhớ lại những lời tôi.
Chớ miệt thị tình yêu mà hãy nhớ
Giữa mùa xuân vội hái nụ hoa đời.
Quand vous serez bien vieille, au soir, à la chandelle
Quand vous serez bien vieille, au soir, à la chandelle,
Assise aupres du feu, devidant et filant,
Direz, chantant mes vers, en vous esmerveillant :
Ronsard me celebroit du temps que j'estois belle.
Lors, vous n'aurez servante oyant telle nouvelle,
Desja sous le labeur à demy sommeillant,
Qui au bruit de mon nom ne s'aille resveillant,
Benissant vostre nom de louange immortelle.
Je seray sous la terre et fantaume sans os :
Par les ombres myrteux je prendray mon repos :
Vous serez au fouyer une vieille accroupie,
Regrettant mon amour et vostre fier desdain.
Vivez, si m'en croyez, n'attendez à demain :
Cueillez dés aujourd'huy les roses de la vie.
SONNET GỬI MARIE
Một bó hoa tươi tôi gửi cho nàng
Những bông hoa đã qua giờ đẹp nhất
Giá mà tôi ngày hôm nay không ngắt
Thì ngày mai hoa cũng sẽ héo tàn.
Nhắc cho nàng nghĩ đến cách hoa tươi
Rằng sắc đẹp thứ đồ không bền vững
Ngày hôm nay dù lung linh toả sáng
Vẫn qua mau như mọi thứ trên đời.
Cuộc đời trôi, cuộc đời trôi, ma Dame
Không phải đời! Ta trôi qua thời gian
Lòng âu yếm ở đời không khỏi chết.
Ta đem cản lại thời gian khắc nghiệt
Những đêm thanh ta dâng hết cho tình
Hãy yêu nhau ta đang có ngày xanh.
Sonnet à Marie
Je vous envoie un bouquet que ma main
Vient de trier de ces fleurs épanies ;
Qui ne les eût à ce vêpre cueillies,
Chutes à terre elles fussent demain.
Cela vous soit un exemple certain
Que vos beautés, bien qu'elles soient fleuries,
En peu de temps cherront toutes flétries,
Et, comme fleurs, périront tout soudain.
Le temps s'en va, le temps s'en va, ma dame ;
Las ! le temps, non, mais nous nous en allons,
Et tôt serons étendus sous la lame ;
Et des amours desquelles nous parlons,
Quand serons morts, n'en sera plus nouvelle.
Pour c'aimez-moi cependant qu'êtes belle.
KHỔ SỞ VÌ YÊU
Một buổi chiều khi còn lại mình em
Ngồi lặng lẽ, em trầm ngâm, mơ ước
Em nghĩ gì chỉ có trời biết được
Có vẻ như trong giấc mộng êm đềm.
Trong lặng yên anh đáp lại tình em
Muốn xua đi nỗi buồn em yêu mến
Dù sợ hãi vẫn nhà em anh đến
Nhưng giọng run run đã phản bội anh.
Ánh mắt của em anh chẳng dám nhìn
Trước mặt em anh chỉ biết lặng im
Nhưng tay chân lại vô cùng lóng ngóng
Và hơi thở tưởng chừng như đứt quãng
Chỉ nỗi buồn và gương mặt xanh xao
Muốn nói rằng anh khổ sở biết bao.
Quand je te voy seule assise à par-toy
Quand je te voy seule assise à par-toy,
Toute amusée avecques ta pensée,
Un peu la teste encontre bas baissée,
Te retirant du vulgaire et de moy :
Je veux souvent pour rompre ton esmoy,
Te saluer, mais ma voix offensée,
De trop de peur se retient amassée
Dedans la bouche, et me laisse tout coy.
Souffrir ne puis les rayons de ta veuë :
Craintive au corps, mon ame tremble esmeuë :
Langue ne voix ne font leur action :
Seuls mes souspirs, seul mon triste visage
Parlent pour moy, et telle passion
De mon amour donne assez tesmoignage.
TÌNH KỲ DIỆU
Ôi tình yêu, tình kỳ diệu biết bao
Bên người yêu chẳng lúc nào im bặt
Tôi nói hết chuyện trên trời, dưới đất
Dẫu suốt đêm cũng không chán tý nào
Nhưng bỗng nhiên có ai đấy ghé vào
Thì lời nói, nghĩ suy liền đổi khác
Câu lẫn lộn, ý tứ bay đâu mất
Lưỡi cứng đờ, lời ấp úng, nghẹn ngào.
Khách ra đi tôi trở lại lúc đầu
Dễ đùa vui, nói năng nghe hoạt bát
Dễ tìm ra những lời âu yếm nhất
Tôi vội vàng đi kể chuyện cho em
Chỉ hai người dù ngồi đế trăm năm
Và thấy tiếc dù rời nhau chốc lát.
Amour est un charmeur: si je suis une année
Amour est un charmeur: si je suis une année
Avecque ma maistresse à babiller tousjours,
Et à luy raconter quelles sont mes amours,
L’an me semble plus court qu’une courte journée.
Si quelque tiers survient, j’en ay l’ame gennee,
Ou je deviens muet, ou mes propos sont lours :
Au milieu de devis s’esgarent mes discours,
Et tout ainsi que moy ma langue est estonnee.
Mais quand je suis tout seul aupres de mon plaisir,
Ma langue interpretant le plus de mon desir,
Alors de caqueter mon ardeur ne fait cesse :
Je ne fais qu’inventer, que conter, que parler :
Car pour estre cent ans aupres de ma maistresse,
Cent ans me sont trop courts, et ne m’en puis aller.
TRÁI TỰ NHIÊN
Trái tự nhiên: em tàn nhẫn thế sao?
Xua đuổi tình, em không hề vui vẻ
Em hãy nhìn – dù sang bầy chim sẻ
Chim ác là hay sáo đá, bồ câu.
Ánh bình minh lo thức dậy cho mau
Để vuốt ve ngày dài thêm một chút
Cây tơ hồng bám chặt vào cây cột
Sông, biển, rừng đều nhắc đến tình yêu.
Chú bé chăn trâu từ sáng đến chiều
Chỉ hát hoài một bài hát tình yêu.
Ai cũng yêu, tất cả đều vui vẻ
Ai cũng muốn nhận về và mong chia sẻ
Vậy thì sao em một mực khăng khăng
Xua đuổi tình yêu, em không chịu đầu hàng?
Vous méprisez nature: êtes-vous si cruelle
Vous méprisez nature: êtes-vous si cruelle
De ne vouloir aimer ? Voyez les Passereaux
Qui démènent l’amour, voyez les Colombeaux,
Regardez le Ramier, voyez la Tourterelle :
Voyez deçà delà d’une frétillante aile
Voleter par les bois les amoureux oiseaux,
Voyez la jeune vigne embrasser les ormeaux,
Et toute chose rire en la saison nouvelle.
Ici, la bergerette en tournant son fuseau
Dégoise ses amours, et là, le pastoureau
Répond à sa chanson ; ici toute chose aime :
Tout parle de l’amour, tout s’en veut enflammer :
Seulement votre cœur froid d’une glace extrême
Demeure opiniâtre, et ne veut point aimer.
NẾU ANH ĐƯỢC CHẾT
Nếu anh được chết trong vòng tay em
Đối với anh đấy là điều danh dự
Chẳng còn vinh quang nào hơn thế nữa
Hôn tấm lòng từ lồng ngực trao anh.
Hãy để người yêu của thần chiến tranh
Với lòng khát khao xông vào trận mạc
Để chiến đấu hết sức và mong được
Gươm Tây Ban Nha xuyên giữa ngực mình.
Anh sẽ vui, bằng lòng theo số phận
Sống trăm năm, cuộc đời vô danh tiếng
Rồi chết trong tay của Cassandra.
Có thể là lú lẫn bởi đam mê
Nhưng nó làm anh hạnh phúc hơn hẳn
Niềm vinh quang của Hoàng đế Alexander.
Si je trépasse entre tes bras, Madame
Si je trépasse entre tes bras, Madame,
Il me suffit, car je ne veux avoir
Plus grand honneur, sinon que de me voir
En te baisant, dans ton sein rendre l’âme.
Celui que Mars horriblement enflamme
Aille à la guerre, et manque de pouvoir,
Et jeune d’ans, s’ébatte à recevoir
En sa poitrine une Espagnole lame;
Mais moi, plus froid, je ne requiers, sinon
Après cent ans, sans gloire, et sans renom,
Mourir oisif en ton giron, Cassandre.
Car je me trompe, ou c’est plus de bonheur,
Mourir ainsi, que d’avoir tout l’honneur,
Pour vivre peu, d’un guerrier Alexandre.
NÀNG THƠ
Chia tay em tôi ngơ ngẩn làm sao
Trên cổ tôi ai đặt vào gánh nặng
Dù tôi cố hết sức ra tôi quẳng
Nhưng thiên nhiên người lại lấy đặt vào.
Thiếu tình yêu – tôi tấm vải nát nhàu
Chỉ yêu vào tôi thấy người khoẻ mạnh
Lòng rộn ràng và nàng thơ lại đến
Lại xôn xao những ý nghĩ trong đầu.
Nguồn cảm hứng cho Ronsard sáng tạo
Sẽ còn mãi đến muôn đời con cháu
Thề có trời, tôi chỉ hát về em!
Gương từ xưa người đời mãi không quên
Sắc đẹp và phẩm hạnh của Helène(1)
Từng cảm hứng cho Hôme sáng tạo.
----------------------
(1)Người con gái từng là nguồn cảm hứng cho Ronsard viết hàng trăm bài Sonnê có tên là Helène. Thời cổ đại Helen of Troja được thừa nhận là người có sắc đẹp thiên thần mà sự bắt cóc nàng đã trở thành nguyên nhân của cuộc chiến Tơ-roa được Hôme mô tả trong Ôđixê và Iliát.
Ah, belle liberté, qui me servais d’escorte
Ah, belle liberté, qui me servais d’escorte,
Quand le pied me portait où libre je voulais !
Ah, que je te regrette ! hélas, combien de fois
Ai-je rompu le joug, que malgré moi je porte !
Puis je l’ai rattaché, étant né de la sorte,
Que sans aimer je suis et du plomb, et du bois :
Quand je suis amoureux, j’ai l’esprit et la vois,
L’invention meilleure, et la Muse plus forte.
Il me faut donc aimer pour avoir bon esprit,
Afin de concevoir des enfants par écrit,
Pour allonger mon nom aux dépens de ma peine.
Quel sujet plus fertil’ saurais-je mieux choisir
Que le sujet qui fut d’Homère le plaisir,
Cette toute divine et vertueuse Hélène?
TÌNH YÊU VÀ CHIẾN TRANH
Thần tình yêu cũng giống thần chiến tranh
Cả hai thần đều sống nhờ trận mạc.
Một can đảm giữa thanh thiên bạch nhật
Một thần kia đi bí mật đường mình.
Một thần hiên ngang đánh chiếm tung hoành
Còn thần kia chỉ chui vào lặng lẽ
Cả hai thần không sợ gì xấu hổ
Đã thế còn vật chiếm được coi khinh.
Một thần giương cung để bắn người tình
Thần giương cung bắn kẻ địch của mình
Thần yêu nước, thần kia yêu nước mắt
Cả người lính, người tình đều khao khát
Đều nóng lòng muốn được lập chiến công
Muốn đánh nhau đến hơi thở cuối cùng.
Amour et Mars sont presque d'une sorte
Amour et Mars sont presque d'une sorte:
L'un en plein jour, l'autre combat de nuit ;
L'un aux rivaux, l'autre aux gendarmes nuit ;
L'un rompt un huys, l'autre rompt une porte ;
L'un finement trompe une ville forte,
L'autre coiment une maison seduit ;
L'un le butin, l'autre le gain poursuit ;
L'un deshonneur, l'autre dommage apporte ;
L'un couche à terre, et l'autre gist souvent
Devant un huys à la froideur du vent ;
L'un boit mainte eau, l'autre boit mainte larme ;
Mars va tout seul, les Amours vont tous seuls.
Qui voudra donc ne languir paresseux
Soit l'un ou l'autre, amoureux ou gendarme.
TÌNH LÀ CUỘC CHIẾN TRANH
Biết bao lần ta đã giận hờn nhau
Rồi làm lành nhưng rồi ta lại vẫn
Thương rồi giận, kẻ chủ trò nghịch ngợm
Thần tình yêu công và tội như nhau.
Và cứ lặp đi, lặp lại thật nhiều
Gần rồi xa, bằng lòng rồi từ chối
Rồi cam kết chỉ trong giờ ngắn ngủi
Tất cả là triệu chứng bệnh tình yêu.
Ông trời đan xen từ thuở xa xưa
Mâu thuẫn tình yêu không thiếu, không thừa
Giận và thương tất cả đều bình đẳng
Cùng hoà quyện hy vọng và thất vọng –
Tình yêu quả là một cuộc chiến tranh
Khốc liệt, dài lâu rồi lại hoà bình.
Tant de fois s'appointer, tant de fois se fascher
Tant de fois s'appointer, tant de fois se fascher,
Tant de fois rompre ensemble et puis se renoüer,
Tantost blasmer Amour et tantost le loüer,
Tant de fois se fuyr, tant de fois se chercher,
Tant de fois se monstrer, tant de fois se cacher,
Tantost se mettre au joug, tantost le secouer,
Advouer sa promesse et la desadvouer,
Sont signes que l'Amour de pres nous vient toucher.
L'inconstance amoureuse est marque d'amitié.
Si donc tout à la fois avoir haine et pitié,
Jurer, se parjurer, sermens faicts et desfaicts,
Esperer son espoir, confort sans reconfort
Sont vrais signes d'amour, nous entr'aimons bien fort,
Car nous avons tousjours ou la guerre, ou la paix.
TÔI MUỐN TỎA SÁNG
Tôi muốn tỏa sáng rực rỡ màu vàng
Trong cơn mưa vàng khi mưa trút nước
Trên người Cassandre, rồi chui vào ngực
Khi giấc mơ làm chủ đôi mắt em.
Tôi còn muốn rằng tôi được trở thành
Con bò mộng để bắt cóc người đẹp
Giữa tháng tư cỏ hoa tươi tốt nhất
Khi em đi giữa hoa cỏ màu xanh.
Và tôi muốn phút chốc được trở thành
Narcissus, còn em – đài phun nước
Để đắm mình ở lại đó qua đêm.
Và ước rằng đêm nay rồi lại đêm
Không thức dậy, đừng sáng ngày lại nữa
Không bao giờ còn thấy buổi bình minh.
Je voudrais bien richement jaunissant
Je voudrais bien richement jaunissant
En pluie d'or goutte à goutte descendre
Dans le beau sein de ma belle Cassandre,
Lors qu'en ses yeux le somme va glissant.
Je voudrais bien en taureau blanchissant
Me transformer pour finement la prendre,
Quand en avril par l'herbe la plus tendre
Elle va, fleur, mille fleurs ravissant.
Je voudrais bien alléger ma peine,
Etre un Narcisse, et elle une fontaine,
Pour m'y plonger une nuit à séjour ;
Et voudrais bien que cette nuit encore
Durât toujours sans que jamais l'Aurore
Pour m'éveiller ne rallumât le jour.
CÁI ĐẸP
Vũ khí mỗi loài được trời ban tặng:
Chim đại bàng – mỏ cong, đôi cánh mạnh
Trâu có sừng, ngựa có móng guốc kêu
Thỏ chạy nhanh, rắn lục có nọc nhiều
Loài cá bơi trời cho vây, cho vảy
Loài sư tử cho nanh to, vuốt khoẻ
Còn đàn ông trời cho sự khôn ngoan
Nhưng sự khôn ngoan phụ nữ không cần
Mà chiếm ta bằng đội quân hùng hậu
Cho sắc đẹp – mạnh hơn gươm, hơn giáo.
Thảy chúng ta trước cái đẹp nghiêng mình
Mạnh hơn con người, lửa, thép, thần tiên.
Odelette
Nature fist present de cornes aux toreaux,
De la crampe du pied pour armes aux chevaux,
Aux poissons le nouer, et aux aigles l’adresse
De trancher l’air soudain, au vievres la vistesse,
Aux serpens le venin envelop; dedans
Leur queueet leur gencive,et aux lions les dens,
A l’homme la prudence,et n’ayant plus puissance
De donner comme `a l’homme aux home aux femmes la prudence,
Leur donna la beaut;, pour les server en lieu.
De pistols,de dars,de lances et d’espieu;
Car la beaut; Nicot, d’une plaisante dame
Surmonte homes et Dieux,les armes et la flame.
YÊU THÌ KHỔ
Không yêu ai thì đời khổ vô cùng
Mà những kẻ yêu nhau thì cũng khổ
Nhưng tệ hại nhất không vì chuyện đó
Mà còn tệ hơn, còn đớn đau hơn
Khi đem tình yêu trao hết cho nàng
Mà tình yêu của nàng không đáp trả.
Chẳng tâm hồn, lý trí, chẳng trái tim
Với tình yêu một xu đều không đáng
Chẳng được gì nếu nàng thơ không khen
Bởi thế mà những người đẹp dễ thương
Cứ đau khổ, cứ yêu như lòng muốn
Nhưng đừng quên, mà nhớ phải trả tiền.
Cầu nàng thơ chết đi, trời làm ơn
Liệu có ai đầu tiên làm việc đó
Vì nàng mà không còn gì thiêng liêng
Vì các nàng mà mẹ không phải mẹ
Vì các nàng mà con trai giết bố
Vì các nàng mà anh giết em mình.
Vì các nàng mà bất hòa xích mích
Vì các nàng mà bệnh tật hoành hành
Vì các nàng mà bao nhiêu nước mắt
Và có một điều còn đau buồn hơn
Vì các nàng mà chúng ta sẽ chết
Những kẻ nô lệ của những người tình.
Celui qui n'aime est malheureux
Celui qui n'aime est malheureux,
Et malhereux est l’amoureux;
Mais la misere la plus grande,
C’est quand l’amant,apres avoir
En bien servant fait son devoir,
Ne recoit point ce qu’il demande.
La race en amour ne sert rien,
Ne beaut; grace,ne maintien;
Sans honner la Muse gist morte;
Les amoureuses du jourd’huy
En se vendant aiment celuy
Qui le plus d’argent leur apporte.
Puisse mourir meschantement
Qui l’or trouva premierement:
Par luy le frere n'est pas frere,
Le pere n’est pas pere seur,
Par lui la soeur n’est pas la soeur,
Et la mere n’est pas la mere.
Par luy la guerre et le discord,
Par luy les glaives et la mort,
Par luy viennent mille tristesses,
Et qui pis est,nous recevons
La mort par luy,nous qui vivons
Amoureux d’avares maistresses.
GỬI AMADIS JAMYN(1)
Ba thời gian từ lúc ta sinh ra
Có hiện tại, tương lai và quá khứ
Ngày mai, than ôi! - biết gì đâu chứ
Tốt nhất đừng thiên kiến, chớ đoán mò.
Hôm qua đã đi như một giấc mơ
Và mãi mãi không còn quay về nữa
Chưa đến tương lai, không còn quá khứ
Chỉ mình ta làm chủ phút giây này.
Hãy nắm bắt, hãy biết sống hôm nay
Bởi thời gian vút qua như chiếc bóng
Bên chén rượu, quây quần quanh bè bạn
Một lần thôi hãy quý phút giây này
Hãy hát tình yêu, uống rượu và vui
Xua chiến tranh, nỗi buồn và cay đắng.
___________
(1)Amadis Jamyn (1538-1592) – nhà thơ Pháp, thư ký của vua Charles IX. Ông là bạn của Ronsard.
À Amadis Jamyn
Trois temps, Jamin, icy bas ont naissance,
Le temps passé, le présent, le futur.
Quant au futur, il nous est trop obscur ;
Car il n'est pas en nostre cognoissance.
Quant au passé, il fuit sans espérance
De retourner pour faire un lendemain,
Et ne revient jamais en nostre main :
Le seul présent est en nostre puissance.
Donques, Jamin, jouissons du présent,
Incontinent il deviendroit absent.
Boivons ensemble, emplisson ce grand verre;
Pendant que Theure en donne le loisir,
Avec le vin, l'amour et le plaisir
Charmon le temps, les soucis et la guerre.
GỬI JOACHIM DU BELLAY
Thế giới này, từ thuở hồng hoang
Con người ta đã sống
Và sinh ra từ thiên nhiên
Hai bộ tộc – con người và thần thánh.
Cùng một mẹ, với thần thánh ở gần
Ta lớn lên từ thuở hồng hoang
Bầu trời xanh chỉ một
Vẫn nhìn ta bằng ánh mắt lạnh lùng.
Lý trí của ta cho ta độ lớn
Và bất tử đôi khi
Và ta cùng thần thánh
Chỉ là một, nhưng khác nhau mà.
Bạn không thể hạnh phúc mãi mãi
Và mãi mãi trẻ trung
Mà chúng ta sẽ tan như khói
Còn cuộc đời thần thánh sẽ vô cùng.
Dedans ce grand monde où nous sommes
Dedans ce grand monde où nous sommes
Enclos generalement,
Il n’y a tant seulement
Qu’un genre des Dieux, et des hommes.
Eux et nous n’avons mere qu’une,
Tous par elle nous vivons,
Et pour heritage avons
Du ciel la lumiere commune.
Notre raison qui tout avise,
Des Dieux compagnons nous rend:
Sans plus un seul different
Nostre genre et le leur divise.
La vie aux Dieux n’est consumée:
Immortel est leur séjour,
Et l’homme ne vit qu’un jour,
Fuyant comme un songe ou fumée.
